Vóór de eerste moderne Nederlandse grondwet, en het Franse revolutionaire concept van natie en nationaliteit, had nationaliteit min of meer een andere naam en was grotendeels georganiseerd door steden en kon dus per stad en per regio verschillen. Dit werd toen burgerschap genoemd, een term die nog steeds in gebruik is.

Nederland heeft al sinds 1892 een specifieke onafhankelijke Nederlandse nationaliteitswet. De eerste gecodificeerde wetten over het toen nieuwe concept van nationaliteit begonnen echter te verschijnen met koning Willem I zijn eerste, nogal koninklijke, Burgerlijk Wetboek (Burgerlijk Wetboek) in 1837/ 1838. Onder druk van de Europese Lenterevoluties (1848) werd de echte codificatie van de Nederlandse nationaliteit opgenomen in de eerste (moderne) Nederlandse grondwet. Als gevolg hiervan werd dit verder gecodificeerd door de;

Wet van 28 juli 1850 tot uitvoering van artikel 7 (Nederlanderschap) van de Nederlandse Grondwet.
Wet van kracht voor de periode van 28 juli 1893 tot 30 juni 1893

Wet op het Nederlanderschap en het ingezetenschap (WNI) van 1892
Wet van kracht voor de periode van 01 juli 1893 tot 31 december 1984

Rijkswet op het Nederlanderschap (RWN) van 1985
Wet van kracht vanaf 1 januari 1985 tot heden, hoewel er in 2003 belangrijke wijzigingen zijn aangebracht.

Niet alleen hebben we af en toe ingrijpende herzieningen van de Nederlandse nationaliteitswetgeving gezien, we hebben de afgelopen decennia ook tientallen kleinere wijzigingen gezien. Sommige belangrijker dan andere. Zo werden discriminatie van vrouwen aangepakt in de wijzigingen van de nationaliteitswet van 1929, 1964, 1985 en 2010, en ook bij andere aanpassingen.

We kunnen zien dat de vele wijzigingen meestal zijn doorgevoerd met goede bedoelingen om de nationaliteitswetgeving te moderniseren. Nederland is echter nooit afgestapt van het ouderwetse Enkele-Nationaliteitsprincipe. Terwijl de meeste andere westerse/ontwikkelde/EU-landen hun standpunt hierover hebben veranderd in de afgelopen decennia, heeft Nederland dat niet gedaan, en het staat slechts één nationaliteit toe voor zijn onderdanen/burgers.

Hierop zijn echter een aantal voorwaardelijke uitzonderingen. En omdat deze uitzonderingen voorwaarden hebben, en uitzonderingen op de voorwaarden, en uitzonderingen op de eerdere uitzonderingen, en weer voorwaarden daarop…………. het is geen wonder dat een hoogleraar de Nederlandse nationaliteitswet een Gedrocht noemde! Hoe goed bedoeld dan ook, de wet is nu zo complex dat overheidsfunctionarissen soms fouten maken, onjuiste informatie geven, en ook de burgers in de war zijn en mensen gewoon niet altijd beseffen wat wel of niet mag!? En als men anderen ziet met een dubbele of meerdere nationaliteiten, denken ze soms dat ze dit ook zouden kunnen hebben. Jan en Klaartje mochten het, ik dan toch ook!? Waarschuwing! niet altijd het geval.

Door de complexiteit is het ook niet eenvoudig om de relevante informatie op een (overheids)website etc. neer te zetten. Er is altijd de mogelijkheid dat wat U leest voor U net iets anders is. Omdat U in een ander jaar bent geboren, in een ander land heeft gewoond, op een andere leeftijd volwassen bent geworden, getrouwd bent of niet, of…. Meerdere aspecten van U en Uw ouders kunnen van invloed zijn op Uw situatie en status. Vergeet al die wetswijzigingen niet, de datums van wijzigingen hebben zo dus ook misschien gevolgen voor U.

Habsburg Legal Services staat uiteraard cliënten bij in al deze zaken. Maar we doen meer dan dat. Wij zien graag een echte modernisering van het Nederlandse nationaliteitswetgeving, zodat mensen niet automatisch of ongemerkt hun nationaliteit verliezen. Ja, die klanten helpen we graag maar hebben we liever niet. En we helpen zo ook met het informeren van het publiek over deze risico’s en problemen. Iets wat wij zouden beschouwen als een overheidstaak maar waar men helaas niet altijd even goed in is. Al met al zouden we graag minder mensen zien met problemen die voorkomen hadden kunnen worden door ofwel de juiste informatie te geven, ofwel door een echte moderne wetgeving te hebben.

Op de volgende pagina’s enige informatie over de Nederlandse nationaliteit die de lezer kan helpen oriënteren.