Oud-Nederlander is de officiële term voor voormalige Nederlanders, jong en oud. Het is velen, helaas vaak onbewust, overkomen. Nederlanders die het Nederlanderschap automatisch verloren door vrijwillige verkrijging van een andere nationaliteit of door langdurig verblijf in het buitenland. Een lichtpuntje is, dat deze oud-Nederlanders sinds 1 april 2022 een nieuwe Optie kunnen indienen bij een Nederlandse ambassade of consulaat om het Nederlanderschap te herkrijgen.

Dat is reden tot juichen zou je zeggen, ware het niet dat het herkrijgen van het Nederlanderschap niet zo simpel is als men zou vermoeden. Dit nieuwe en additionele optie procedure is namelijk alleen mogelijk voor diegenen die kunnen bewijzen dat op het moment van het verlies dit onevenredige gevolgen zou hebben gehad voor hun Unieburgerschap (rechten EU-burger).

Deze optie procedure, wordt bepaald door de zogenaamde evenredigheidstoets en gaat gepaard met het aanleveren van veel bewijzen en documenten. Voor mensen die het Nederlanderschap vele jaren geleden al verloren, is het extra moeilijk of soms zelfs bijna onmogelijk om deze bewijzen nog te kunnen leveren.

De evenredigheidstoets bestond al voor 1 April 2022 en werd toen indien nodig toegepast bij een paspoort of verklaring van Nederlanderschap aanvraag. Dit kwam voort uit de Tjebbes uitspraak. Maar de overheid stelt nu dat dit niet meer kan bij een paspoort aanvraag. Het zal nog juridisch getest moeten worden of dat niet in strijd is met de rechtsuitspraken hieromtrent. Ook komen er per 1 April ineens andere voorwaarden erbij kijken.

Waarom makkelijk doen als het ook moeilijk kan!

In plaats van het proces simpel en evenredig te houden lijkt het alsof het alleen maar omslachtiger wordt. Het hele proces was al traag en inefficiënt. Zo mag men blij zijn dat na het opsturen van alle papieren naar Buitenlandse Zaken (BZ) het dossier na 4 maanden tot zelfs een jaar ergens op een bureau van de IND (De Immigratie- en Naturalisatiedienst) beland. Waarna de IND vervolgens weer hun juridisch advies aan BZ geeft.

Nu is na meer dan een jaar aan voorbereiding, de evenredigheidstoets via het optieverzoek ondergebracht in de nationaliteitswetgeving. We zouden verwachten dat het hele proces nu beter zou verlopen. Recente voorbeelden geven aan dat BZ intern nog niet goed voorbereid is. Dat het nieuwe proces nog niet goed bekend is blijkt ook uit het feit dat de website van BZ stelt dat men niet in ieder land een optie procedure kan starten.

Staat je land niet vermeld dan moet je contact opnemen, dit kan soms resulteren in verkeerd advies. Maar ook de ambassades verwijzen maar al te graag naar elkaar, van het kastje naar de muurt effect. Hierdoor wordt een afspraak maken om je optie documentatie in te dienen al bijna onmogelijk gemaakt. Wanneer je belt dan vertrouw je natuurlijk op het advies dat je gegeven wordt. Maar hoe juist is dat advies eigenlijk?

Foutieve informatievoorziening

Zo krijgen mensen incorrect te horen dat ze de evenredigheidstoets alleen bij een paspoort aanvraag kunnen doen. Dat is de oude procedure van voor 01 april en een te vergeven fout. Maar ook dat wanneer men nog een geldig Nederlands paspoort heeft en men niks zegt de overheid niks zou weten. Hoe goed bedoeld ook, dit kan voor de desbetreffende persoon alleen maar problemen veroorzaken.

Het ergste voorbeeld is advies om snel de andere nationaliteit op te geven en later het Nederlands paspoort te vernieuwen. Dat zou effectief de persoon mogelijk staatloos maken. Dat is dus zelfs gevaarlijk advies, en dit komt van onze Consulaire medewerkers bij BZ, ongelofelijk!

Een band met Nederland is onbelangrijk

Het feit dat veel van deze oud-Nederlanders nog steeds een sterke band met Nederland hebben en er bijvoorbeeld nog ouders en/of (klein)kinderen hebben wonen, doet voor de evenredigheidstoets vreemd genoeg geheel niet ter zake. Het gaat hier slechts om de EU-rechten.

Toen Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, Ankie Broekers-Knol, de Tjebbes uitspraak en de evenredigheidstoets in de wetgeving moest gaan inschrijven toen werd dat beperkt tot slechts de EU uitspraak en wilde men niet ingaan op de vele andere gevallen van mensen die hun binding met Nederland ook zo onevenredig zijn verloren. Zelfs de Nederlandse Raad van State en de vaste Commissie voor Justitie en Veiligheid, adviseerden mevrouw Broekers-Knol om andere voormalige Nederlanders niet uit te sluiten. Helaas, de wetswijziging is er doorgekomen zoals het er nu is.

Daarna stelde de huidige regering in het 2021 coalitieakkoord wel dat;

“De Rijkswet Nederlanderschap leidt in sommige situaties tot onwenselijke problemen. We herzien het automatisme waarbij Nederlanders met een meervoudige nationaliteit buiten het EU-grondgebied (na tien jaar) hun Nederlanderschap verliezen en maken het voor hen makkelijker het Nederlanderschap te behouden naast hun andere nationaliteit of, voor degenen die het na 1 april 2003 verloren, te herkrijgen.”

Helaas is het sindsdien hierover muisstil. We hebben tot nu toe nog geen voorstel tot wetswijziging gezien.

Juridische strijd om Nederlanderschap terug te krijgen

Wij en de Stichting GOED (een belangenorganisaties zoals Nederlanders in den Vreemde, en SNBN voor Nederlanders in het buitenland) vindt het stuitend dat oud-Nederlanders nog steeds moeten strijden om hun Nederlanderschap terug te krijgen. Wat niet alleen emotioneel een stempel drukt, maar ook mensen op hoge kosten jaagt. Slechts een deel slaagt erin weer ‘officieel’ Nederlander te worden.

Een voorbeeld is Danno die in de VS woont, hij heeft zijn Nederlanderschap in 2016 verloren. Hier kwam hij achter toen hij zijn paspoort wilde vernieuwen. Voor Danno is het Unieburgerschap belangrijk, omdat hij als bergwachter in de EU wil gaan werken en wonen. Hij probeert al sinds 2017 zijn Nederlandse nationaliteit terug te krijgen. De juridische kosten lopen ondertussen op tot meer dan 10.000 euro (vanwege de elders gevoerde rechtszaken).

Hij noemt het zelf de ‘paspoort-afpak-terreur’ en vraagt zich af waar de Nederlandse overheid nu zo bang voor is. Hij is geen gevaar voor Nederland of de Europese Unie, maar wil simpelweg het recht laten zegevieren dat hem, op grond van zijn geboorte, zou moeten toekomen. Zijn status als EU-burger is hem ontnomen en daarmee o.a. het recht om vrij te reizen en te verblijven op het EU-grondgebied.

Wij, en alle belangen organisaties, ontvangen met regelmaat soortgelijke verhalen van andere oud-Nederlanders. En natuurlijk niet alleen m.b.t. de EU, maar ook met mensen die nog bindingen met Nederland hebben.

Oud Nederlanders willen niets liever dan gewoon weer Nederlander zijn

Wij pleiten dan ook voor een generaal pardon voor al die oud-Nederlanders die dolgraag gewoon weer Nederlander willen zijn. Zonder hiervoor een juridische strijd te moeten leveren. En dat niet alleen per de zogenaamde 10-Jaren Klok 3rde versie (01 April 2003) maar per, de al eerdere problematische 10-Jaren Klok 2^de versie, dus per 01 januari 1985. En ook voor diegene die hun nationaliteit sindsdien zijn verloren bij een buitenlandse naturalisatie. Dus voor verlies door RWN Art 15 lid a en c (huidig 1a en 1c) sinds 01 januari 1985 verzoeken wij voor voormalig Nederlanders een pardonregeling en teruggave van de nationaliteit.

Auteurs: Antonietta Sgherzi en Kris von Habsburg